Την ημέρα αυτή τελείται Δοξολογία στον ιερό ναό του πολιούχου του νησιού, Αγίου Σπυρίδωνα, στην οποία χοροστατεί ο μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης. Παρίστανται φορείς της τοπικής, αποκεντρωμένης και κεντρικής διοίκησης, βουλευτές , αντιπροσωπία των σωμάτων ασφαλείας και πλήθος Ελαφονησιωτών, τουριστών και πολλών επισκεπτών από τα γειτονικά χωριά.

Μετά το πέρας της δοξολογίας εξέρχεται το εκκλησίασμα από τον ιερό ναό και κατευθύνεται στο μνημείο του Αγνώστου στρατιώτη όπου γίνεται κατάθεση στεφάνου και εκφωνείται ο πανηγυρικός της ημέρας. Στη συνέχεια γίνεται η περιφορά της ιερής εικόνας του Αγίου Σπυρίδωνος γύρω από το ναό και η πομπή φτάνει ως το το παλιό λιμάνι του νησιού (Σκάλα).

Εκτός από τις θρησκευτικές εκδηλώσεις οργανώνονται  και τριήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις με θέατρο, παραδοσιακούς χορούς και παραδοσιακή μουσική οι οποίες ονομάζονται “Παυλοπέτρια”. Η ονομασία έλκεται από το ιστορικό Παυλοπέτρι.

Οι Ελαφονησιώτες του περασμένου αιώνα

Στο σημείο αυτό ας ανατρέξουμε στο παρελθόν κι ας θυμηθούμε πώς γιόρταζαν την επέτειο των εγκαινίων του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα οι Ελαφονησιώτες του περασμένου αιώνα.

Το πανηγύρι του Αγίου Σπυρίδωνα ήταν το μεγαλύτερο πανηγύρι του καλοκαιριού για τους Ελαφονησιώτες. Τα πανηγύρια ήταν η μοναδική διασκέδαση και ψυχαγωγία τους. Από τα γύρω χωριά των Βατίκων, τη Νεάπολη και το Τσιρίγο (Κύθηρα) συνέρρεαν πλήθος προσκυνητών για να προσευχηθούν στον Άγιο Σπυρίδωνα, αλλά και για να διασκεδάσουν. Ευνοεί και η εποχή. Κατακαλόκαιρο. Οι εορταστικές εκδηλώσεις έφταναν στο αποκορύφωμά τους με τις μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στα καφενεία του νησιού. Όλα τα καφενεία του νησιού είχαν από μια “ζυγιά βιολιά” . Η ζυγιά αποτελείται από ένα βιολί κι ένα λαγούτο(λαούτο). Είχε όμως επικρατήσει η ονομασία«βιολιά». Τα δύο αυτά όργανα ξεσήκωναν τους Λαφονησιώτες με τους μαγικούς τους ήχους. Τους προκαλούσαν και τους προσκαλούσαν να λικνιστούν στους ρυθμούς τους. Όλοι οι κάτοικοι του νησιού ακόμη και μικρά παιδιά πήγαιναν στα «βιολιά». Εκεί αναμιγνύονταν με τους επισκέπτες του νησιού και χόρευαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Ο χορός που χορευόταν, ως επί το πλείστον, ήταν ο Συρτός. Χόρευαν και «ευρωπαϊκούς» «κολλητούς», όπως τους έλεγαν: ταγκό, βαλς και Φοξ Αγγλαί. Όπως μου διηγήθηκε μια πληροφορήτρια, ο χορός Φοξ Αγγλαί χορευόταν μετά την Κατοχή. Η Ελαφόνησος είχε αρκετούς Ιταλούς στη διάρκεια της Κατοχής, οι οποίοι τον χόρευαν κι έτσι έμαθαν τα βήματα του χορού στους Ελαφονησιώτες.. Από τότε άρχισαν να στροβιλίζονται στους ρυθμούς του. Επίσης, επειδή είχαν στενούς δεσμούς με τους Κυθήριους (Τσιριγώτες)μάθαιναν κι απ'αυτούς ευρωπαϊκούς χορούς. Τα Κύθηρα, ως γνωστόν ανήκουν γεωγραφικά στα Εφτάνησα κι ως εκ τούτου είχαν κι έχουν δυτικοευρωπαική κουλτούρα.

Στην Ελαφόνησο τιμούσαν και τιμούν δεόντως τον Ξένιο Δία και καθώς δεν υπήρχαν την εποχή ξενοδοχεία, οι πανηγυριώτες φιλοξενούνταν στα σπίτια συγγενών, φίλων και κουμπάρων. Οι επισκέπτες κοιμούνταν στα κρεβάτια των νοικοκύρηδων και οι Ελαφονησιώτες “στρωματσάδα. Όταν τα όργανα σταματούσαν, έπαιρναν τη σκυτάλη τα τριζόνια (γρύλοι)για να τους νανουρίσουν.

Πηγές

Μέντης Κων/νος «ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ ΤΟ ΣΜΙΓΟΠΕΛΑΓΟ ΝΗΣΙ» εκδόσεις Λαφονησιώτικη βιβλιοθήκη, Πειραιάς 1993